Lubanianka Sprawiedliwą wśród Narodów Świata

Podczas tej wyjątkowej ceremonii na ręce 94-letniej mieszkanki Lubania, Pani Kazimiery Wiertel z domu Łakota, Ambasador Izraela złożyła dyplom honorowy oraz medal SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA. Pani Kazimiera w czasie II wojny światowej wraz z rodzicami uratowała żydowskie rodzeństwo Bermanów: Mortona, Suchę i Hindę. Tytuł pośmiertnie przyznano również rodzicom Pani Kazimiery - Marii i Franciszkowi Łakotom.

- Dla nas to bardzo ważne, jestem bardzo szczęśliwa, że mogę tu być i osobiście wręczać ten medal. Coraz rzadziej zdarza się, że odbierają go sami sprawiedliwi – mówiła Ambasador Izraela w Polsce Anna Azari.

Bermanowie byli sąsiadami rodziny Łakotów w Opolu Lubelskim. Hinda Berman uczyła Panią Kazimierę krawiectwa. W czasie okupacji nasiliły się prześladowania Żydów. Morton Berman jego starszy brat Sucha i młodsza siostra Hinda uciekli z jednego z transportów do obozu. Cała trójka dotarła do rodziny Łakotów z prośbą o pomoc. Wydarzyło się to 29 września 1942 roku.

- Po ucieczce Bermanowie szukali ratunku, jako że znali rodzinę trafili do Łakotów – opowiada Leszek Wiertel, syn Pani Kazimiery. - Błagali babcię na kolanach, a ta że zawsze była dobrą kobietą i chrześcijanką zgodziła się pomóc. Podziwiam babcię, mając sześcioro dzieci, pomagała innym narażając rodzinę. Tak się mówi, że to normalna rzecz, ale w takiej sytuacji nie jest to takie oczywiste.

Franciszek Łakota będąc stolarzem zainstalował w spiżarni podwójne drzwi i tam ukrył rodzinę Bermanów. Sąsiedzi podejrzewając, że rodzina Łakotów ukrywa Żydów zgłosili to anonimowo na policję. Do domu Łakotów przybyła Granatowa Policja i odkryła ukrywające się tam żydowskie rodzeństwo.

- To przedziwne i nie wiadomo jak to się stało – mówiła podczas spotkania Ambasador Izralela Anna Azari. - Policjanci zabrali cały dobytek Bermanów, ale zostawili ich samych, nakazując im by poszukali sobie innego schronienia.

Mimo tego niebezpiecznego incydentu Franciszek Łakota wykopał w stodole dół, gdzie urządził nową kryjówkę. Jak pisał w swoich wspomnieniach Morton Berman: „Tam przez cały czas, donosili nam jedzenie i wynosili to co trzeba było wynieść, ponieważ nie mogliśmy z tej dziury wyjść [...]”. W tej kryjówce rodzeństwo Bermanów przebywało aż do maja 1944 roku. Po wojnie Bermanowie wyemigrowali do USA.

Wniosek o nadanie odznaczenia został złożony przez Pana Bermana. Niestety kontakt między rodzinami się urwał i poszukiwania trwały kilka lat, w międzyczasie Pan Bergman zmarł.

Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata jest najwyższym izraelskim odznaczeniem cywilnym nadawanym od 1963 r. przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie Bohaterom, którzy z narażeniem życia i bezinteresownie nieśli pomoc prześladowanym Żydom podczas II wojny światowej. Odznaczenie do dnia 1 stycznia 2017 r. otrzymało 26 513 osób, Polacy są najliczniejszą grupą wśród sprawiedliwych, jest to 6706 osób.