Według piramidy Maslowa, lista ludzkich potrzeb układana jest w hierarchicznym porządku. Najbardziej podstawowymi potrzebami są te, obejmujące fizjologię – a więc jedzenie, spanie, higienę osobistą. Dopiero po ich spełnieniu możemy zrealizować drugi stopień, dotyczący bezpieczeństwa – w tym wygodę, wolność i brak strachu[3]. W przypadku osób niepełnosprawnych dochodzi także aspekt atmosfery w miejscu pracy i stabilności zatrudnienia. [2]
Jeśli te dwa, elementarne kroki nie są zapewnione, trudno mówić o spełnieniu czy budowaniu własnej samooceny. Dlatego też, tak istotne z punktu widzenia rozwoju, ale również własnego komfortu, jest zachowanie samodzielności.
Co jednak, gdy wiek, choroby albo ograniczenia ruchowe uniemożliwiają nam zachowanie 100% sprawności? Czy zachowanie niezależności jest możliwe z punktu widzenia osoby starszej?
Samodzielność, czym jest?
Zanim odpowiemy na powyższe pytania, zastanówmy się co właściwie kryje się pod mianem samodzielności. Co ciekawe, jej definicja różni się w zależności od tego, kto będzie jej używał.
Dla osoby młodej, która zaczyna swoją karierę i próbuje sił w życiu „na swoim”, samodzielność opierać się będzie głównie na wartościach finansowych. W ich oczach niezależna osoba to ta, która potrafi utrzymać się ze swoich dochodów, odciążając tym samym swoich najbliższych.
Dla seniora wartość ta jest dużo szersza i obejmuje zarówno wymiar mentalny, jak i fizyczny.
Lęk przed nieznanym, przed zachodzącymi zmianami w organizmie i wynikającymi z tego ograniczeniami jest przyczyną depresji czy poczucia zagrożenia. Dla wielu seniorów możliwość samodzielnego funkcjonowania – począwszy od podstawowych czynności fizjologicznych, a na spacerach czy aktywności fizycznej kończąc, jest determinantem udanej starości.
W ujęciu języka polskiego samodzielność to niezależność od czyjejś pomocy, wpływów, władzy. W kontekście osób starszych mowa więc nie tylko o zależności od opiekunów, reszty członków rodziny, ale także od placówek, takich jak np. szpital.
Podaruj seniorowi samodzielność
Na szczęście samodzielność nie jest Świętym Graalem, który zarezerwowany jest tylko dla nielicznych wybrańców. Obecnie producenci coraz częściej oferują produkty i usługi, których celem jest poprawa jakości życia seniorów. Ich funkcjonalność i nierzadko prosta konstrukcja, daje cenną niezależność, w którą warto zainwestować.
· Krzesło sanitarne – krzesło lub fotel sanitarny zarezerwowany jest dla osób z ograniczoną sprawnością ruchową. Jego zadaniem jest imitować sedes, ułatwiając wykonywanie czynności fizjologicznych. Wygodne podpórki na ręce i oparcie zapewnia komfort i higienę, a stabilna konstrukcja umożliwia korzystanie osobom niepełnosprawnym, poruszającym się np. na wózku inwalidzkim. Wiele modeli posiada zamykane wiaderko, zapewniające jeszcze większą higienę, a także obrotowe siedziska, ułatwiające przemieszczanie. Co więcej, tak zaprojektowane krzesła toaletowe utrzymują obciążenie sięgające nawet 180kg. Szeroki wybór krzeseł znajdziesz w sklepie PomoceDlaSeniora.pl
· Poręcze na łóżka – niezwykle lekkie i funkcjonalne, przypominające owalne uchwyty lub drabinki. To dzięki nim wstawanie z materaca jest łatwiejsze i nie wymaga pomocy osób trzecich. Odpowiednie mocowanie zapewnia komfortowe siadanie, odciążając przy tym kręgosłup i stawy. Uniwersalizm uchwytu pozwala zamocować go przy niemalże każdej ramie łóżka – w szpitalu lub w mieszkaniu.
· Przybory do mycia ciała - nadmuchiwane baseny do mycia głowy, myjki z gotowym żelem myjącym, rękawice lub czepki. Te niepozorne i niewielkie gadżety zapewniają komfort podczas spełniania najważniejszych potrzeb fizjologicznych. Większość z nich używana może być zarówno przez samych seniorów, jak i przez ich opiekunów.
· Sztućce i kubki dla niepełnosprawnych – ergonomiczne, poręczne, przystosowane do podgrzewania w mikrofalówce, z wyjątkowym wycięciem, pozwalającym pić również osobom po urazach kręgosłupa. Zaprojektowane z myślą o seniorach będących na rehabilitacji, po udarach i z ograniczeniami w zakresie układu ruchu.
Jak ocenić, czy senior jest samodzielny?
Pytanie banalne, ale wbrew pozorom, odpowiedź nie jest taka prosta. Obecnie lekarze i psycholodzy stworzyli kilka narzędzi badawczych, dzięki którym można określić poziom sprawności osoby starszej[1]. Najpopularniejsze z nich to: skala ADL, skala IADL, a także wskaźnik Repty.
Pierwsza z nich służy ocenie możliwości wykonywania podstawowych czynności – takich jak np. kąpiel czy samodzielne ubieranie się. Każdej czynności przypisuje się punkt od 0 do 1, gdzie 1 oznacza niezależności, a 0.5 potrzebę minimalnej pomocy. Sprawna osoba może otrzymać 6 pkt, a niesprawna 2 lub mniej. Testy tego typu wykonują najczęściej opiekunowie czy doktorzy.
Oczywistym jest, że wiele wniosków możemy wysnuć również samodzielnie – obserwując lub kontaktując się z osobą starszą. Pierwsze trudności w wykonywaniu prostych czynności nie powinny być niepokojące, ale dobrze traktować je jako znaczący sygnał do zachodzących zmian, np. w układzie neurologicznym. W takim wypadku dobrze jest odbyć pierwszą rozmowę o potrzebach i ewentualnym, wzmożonym leczeniu.
Pamiętaj, że chęć samodzielności nie może być ważniejsza niż chęć pomocy. Wsparcie, troska i świadomość swoich możliwości jest cennym aspektem każdego leczenia. Dając seniorowi przestrzeń do samodzielnych działań, upewnij się, że ten faktycznie jej potrzebuje i jest w stanie ją wykorzystać.
Bibliografia
[1] Kozak-Szkopek, E., & Galus, K. (2009). Wpływ rehaabilitacji ruchowej na sprawność psychofizyczną osób w podeszłym wieku. Gerontologia Polska, 17(2), 79-84.
[2] Bińczycki, B., & Trętko, M. (2015). PIRAMIDA POTRZEB OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ JAKO NARZĘDZIE ZARZĄDZANIA1. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Łódzka, 61, 5-19.
[3] Maslow, A. H. Jeszcze raz, ale inaczej, o teorii Maslowa.
undefined